SANO-2 studie

De SANO-2 studie is een multicenter onderzoek waarbij de veiligheid en effectiviteit van waakzaam wachten (actieve surveillance) wordt onderzocht bij patiënten met slokdarmkanker of kanker op de slokdarm-maagovergang in 11 centra in Nederland. Deze studie is bedoeld voor patiënten die géén ziekte hebben buiten de slokdarm.

Doel van het onderzoek

De standaardbehandeling van slokdarmkanker bestaat uit een voorbehandeling met chemotherapie en tegelijk bestraling gevolgd door een operatie. Echter bij een deel van de patiënten is de kanker in de slokdarm volledig verdwenen na de chemotherapie en bestraling. Bij een ander deel van de patiënten blijkt juist dat er binnen korte tijd alsnog uitzaaiingen van de tumor optreden. In beide situaties draagt een operatie niet bij aan de behandeling van slokdarmkanker.

Recent is er daarom een groot Nederlands onderzoek uitgevoerd waarin werd vergeleken of er bij sommige patiënten waakzaam kan worden gewacht in plaats van direct te opereren: de zogeheten SANO trial. Bij waakzaam wachten (actieve surveillance) wordt u onder controle gehouden met meerdere onderzoeken na de behandeling met chemotherapie en bestraling. Echter de lange termijn resultaten van de SANO trial zijn pas eind 2023 bekend. Pas dan zal bekend zijn of waakzaam wachten net zo veilig is als de standaard slokdarmoperatie.

Waakzaam wachten is dus een alternatieve behandeling waarvan nog niet alle risico’s bekend zijn. Patiënten kunnen echter een persoonlijke voorkeur hebben voor waakzaam wachten ondanks dat we nog niet weten of dit dezelfde kans op genezing biedt als direct opereren. Het blijkt dat veel patiënten uit eigen beweging kiezen voor waakzaam wachten.

Het doel van de huidige SANO-2 studie is dus om in afwachting van de lange termijn resultaten van de SANO trial te zorgen dat waakzaam wachten na een behandeling met chemotherapie en bestraling op een juiste en veilige manier wordt uitgevoerd. Indien er belangrijke informatie bekend wordt uit de eerdere SANO trial dan kan dit direct met u worden gedeeld als dit gevolgen heeft voor de huidige SANO-2 studie waaraan u kunt deelnemen.

Achtergrond van het onderzoek

Bij een deel van de patiënten is de voorbehandeling met chemotherapie en bestraling heel effectief. Hierdoor kunnen de klachten van slokdarmkanker grotendeels verdwijnen en is er geen kankerrest meer aantoonbaar tijdens onderzoeken na behandeling met chemotherapie en bestraling. Het eerste onderzoek om te bepalen of er nog kankerrest aanwezig is in de slokdarm vindt plaats ongeveer 6 weken na het einde van de voorbehandeling. Als hier geen kankerrest wordt gevonden, dan worden 6 weken later (dus ongeveer 12 weken na het einde van de voorbehandeling) deze onderzoeken herhaald. Bij twee derde van de patiënten wordt er tijdens deze onderzoeken wel nog kankerrest gevonden. Bij deze patiënten is, indien er geen nieuwe uitzaaiingen zijn gevonden, een operatie nodig.

Waakzaam wachten (actieve surveillance)

Na twee evaluatiemomenten wordt dus bij een derde van alle patiënten die de voorbehandeling hebben gehad géén kankerrest meer aangetroffen. In dit geval kan een operatie worden uitgesteld of misschien zelfs helemaal achterwege worden gelaten. In plaats van een operatie (de standaard behandeling) ondergaat u dan waakzaam wachten (actieve surveillance). Bij waakzaam wachten wordt u onder strikte controle gehouden en worden er elke 3 tot 6 maanden onderzoeken gedaan (te weten: endoscopie en FDG-PET/CT-scan). Indien de tumor wegblijft dan blijft u vijf jaar onder controle met deze onderzoeken en wordt er geen slokdarmoperatie gedaan. Indien de tumor alleen in de slokdarm terugkomt tijdens het waakzaam wachten (en er dus geen uitzaaiingen zijn), dan kan er alsnog een slokdarmoperatie worden gedaan. Bij sommige patiënten blijft de tumor in de slokdarm weg, maar treden er uitzaaiingen op andere plekken in het lichaam op. Ook dan is een slokdarmoperatie niet zinvol en wordt deze achterwege gelaten.

Uit de eerste gegevens van de SANO trial en ander wetenschappelijk onderzoek blijkt dat het uitstellen van een operatie tot 12 weken veilig kan worden gedaan. In deze rustperiode kunt u verder aansterken. Uit de SANO trial blijkt ook dat de tweetal extra kijkonderzoeken (endoscopieën) van de slokdarm die nodig zijn om te bepalen of iemand in aanmerking komt voor waakzaam wachten veilig kunnen worden uitgevoerd.

Schema onderzoekshandelingen

Tijdens ‘waakzaam wachten’ wordt het pakket van onderzoeken (FDG-PET/CT-scan en endoscopie) 10 keer herhaald als er steeds geen kankerrest wordt gevonden. Als er gedurende het traject wel kankerrest wordt gevonden in de slokdarm dan kan er alsnog een operatie worden uitgevoerd als er geen uitzaaiingen zijn.